Poradnik

Opublikowano: 14 marzec 2025

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności stanowi oficjalne potwierdzenie, że posiadasz niepełnosprawność w określonym zakresie. Dokument ten umożliwia ubieganie się o różne świadczenia, a także ulgi i uprawnienia, które przysługują Ci na podstawie odrębnych przepisów.
Lista chorób kwalifikujących do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności nie jest zamknięta. Niemniej jednak, istnieją pewne schorzenia, które mogą stanowić podstawę do wydania takiego orzeczenia.

Należą do nich:

· zaburzenia mowy i głosu, które utrudniają komunikację,
· upośledzenia umysłowe,
· choroby psychiczne (ciężkie zaburzenia psychotyczne, nasilone zaburzenia lękowe, autyzm)
· zaawansowane choroby słuchu,
· schorzenia układu krążenia oraz oddechowego,
· niektóre choroby narządu wzroku, układu pokarmowego i moczowo-płciowego,
· problemy z narządem ruchu,
· epilepsja,
· wybrane choroby oraz zaburzenia neurologiczne.
Warto pamiętać, że każdy przypadek rozpatrywany jest indywidualnie.

Jeśli planujesz ubiegać się o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, poniżej znajdziesz zestaw kroków, które należy wykonać:

1. Przygotuj wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz odpowiedni formularz zaświadczenia lekarskiego, które jest niezbędne dla Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności.
2. Umów się na wizytę u swojego lekarza prowadzącego i poproś go o wypełnienie zaświadczenia dotyczącego Twojego stanu zdrowia, przeznaczonego dla tego samego Zespołu.
3. Wypełnij wniosek starannie, używając drukowanej czcionki, aby zapewnić jego czytelność.
4. Zgromadź dokumentację medyczną, która będzie potwierdzać Twój stan zdrowia.
5. Złóż wypełniony wniosek, zaświadczenie lekarskie oraz inne dokumenty w Miejskim Zespole do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie.
6. Oczekuj na pismo z informacjami dotyczącymi kolejnych kroków w Twojej sprawie, które otrzymasz od Miejskiego Zespołu.
7. Staw się na wyznaczone badanie lekarskie oraz posiedzenie składu orzekającego, zgodnie z datą podaną w zawiadomieniu. Udział w posiedzeniu jest obowiązkowy, chyba że istnieją wskazania medyczne, które uniemożliwiają Ci podróż - takie informacje powinny być zawarte w zaświadczeniu lekarskim. Skład orzekający przeprowadzi badanie, oceni Twoje ograniczenia oraz ustali stopień niepełnosprawności.
8. Po wszystkim, cierpliwie czekaj na doręczenie orzeczenia.

Gdzie złożyć wniosek?
Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie
30-703 Krakow
ul. Dekerta
12 616 52 12

Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Krakowie
ul. Balicka 95, 30-149 Kraków
(12) 380 76 40
(12) 380 76 42
(12) 380 76 44

(Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności dla powiatu ziemskiego krakowskiego swoim obszarem obejmuje 17 gmin wokół Krakowa tj.:
Krzeszowice, Skała, Skawina, Słomniki, Świątniki Górne, Czernichów, Igołomia-Wawrzeńczyce, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Kocmyrzów-Luborzyca, Liszki, Michałowice, Mogilany, Sułoszowa, Wielka Wieś, Zabierzów, Zielonki.)

Powiatowe Zespoły ds. Orzekania o Niepełnosprawności - Województwo Małopolskie

· 32-700 Bochnia Windakiewicza 9  tel.14 611 97 40
· 32-800 Brzesko Kardynała Stefana Wyszyńskiego 6 tel.14 663 05 48
· 32-500 Chrzanów Topolowa 16 tel.32 624 11 30
· 33-200 Dąbrowa Tarnowska Szpitalna 1 tel.14 694 09 08
· 38-300 Gorlice Słoneczna 7 tel.18 352 42 60
· 34-600 Limanowa Marka 9 tel.18 337 58 26
· 32-200 Miechów Henryka Sienkiewicza 18 tel.41 383 40 84
· 32-400 Myślenice Kazimierza Wielkiego 5 tel.12 372-76-68
· 33-300 Nowy Sącz Grunwaldzka 59A tel.184443623
· 34-400 Nowy Targ Jana Kazimierza 20 tel.18 26 66 023 lub 18 266 42 07
· 32-300 Olkusz Marszałka Józefa Piłsudskiego 21 tel.32 647 88 20
· 32-600 Oświęcim Generała Józefa Bema 4 tel.33 842 42 27
· 32-100 Proszowice 3 Maja 72 tel.(12) 383-48-32, 383-48-50
· 34-200 Sucha Beskidzka Adama Mickiewicza 31 tel.33 873 20 63
· 33-100 Tarnów Urszulańska 19 tel.14 621 30 40
· 34-100 Wadowice Adama Mickiewicza 27 tel.33 873 21 11
· 32-020 Wieliczka Niepołomska 26g tel.12 278 6281

Opublikowano: 12 marzec 2025

Nagła utrata słuchu, znana także jako zawał ucha, objawia się w sposób charakterystyczny. Kluczowe jest szybkie rozpoznanie pierwszych symptomów oraz podjęcie odpowiednich działań leczniczych, aby uniknąć trwałych uszkodzeń narządu słuchu. Jakie zatem są objawy zawału ucha?

Rocznie zawał ucha dotyka nawet 100 000 osób, a najbardziej narażeni są pacjenci w wieku od 50 do 60 lat, choć młodsze osoby również mogą na to cierpieć. Zawał ucha środkowego, analogicznie do zawału serca, jest wynikiem zaburzeń krążenia oraz niedotlenienia w najmniejszych naczyniach krwionośnych wewnątrz ucha. Często przyczyną są stany zapalne, prowadzące do obrzęków, lub wirusy, które mogą atakować nerwy, w tym te w naszym uchu, co zwiększa ryzyko uszkodzenia nerwu słuchowego. Osoby z wirusowym zapaleniem ucha po grypie są szczególnie narażone. Ciekawostką jest, że zawał ucha może się również pojawić jako reakcja organizmu na intensywny stres. W niektórych przypadkach choroba występuje, gdy dojdzie do połączenia dwóch czynników: nagłego hałasu oraz silnych emocji (np. u świadków wybuchu).

Zawał ucha może wystąpić również w kontekście zakrzepicy, gdy w uchu pojawia się zakrzep. Osoby z nadciśnieniem, chorobą wieńcową czy cukrzycą są bardziej narażone na to schorzenie.

Choć zawał ucha to stan wyraźnie zauważalny, wielu pacjentów bagatelizuje objawy, odwlekając wizytę u lekarza, co sprawia, że skuteczne leczenie staje się niemożliwe. Często chorzy uważają, że dolegliwości wynikają jedynie z zatykania kanałów słuchowych przez woskowinę.

Objawy towarzyszące zawałowi ucha mogą się różnić u poszczególnych osób, a występują one zwykle w najmniej oczekiwanym momencie. Chwilę przed wystąpieniem objawów pacjent zazwyczaj słyszy prawidłowo, a następnie odczuwa uczucie zatkania, jakby w uchu znajdowała się wata. Dźwięki wydają się obce i nieznane. 

7 objawów zawału ucha to:

1. nagłe pogorszenie lub całkowita utrata słuchu w jednym uchu;
2. piski oraz szumy uszne;
3. uczucie pełności lub obecności wydzieliny w uchu;
4. zaburzenia równowagi i zawroty głowy;
5. wymioty;
6. drętwienie żuchwy;
7. wrażenie podwójnego odbioru dźwięków, charakterystyczne echo.

Objawy zawału ucha mogą mieć różne nasilenie; u niektórych osób prowadzą do całkowitej utraty słuchu w jednym uchu, podczas gdy u innych pogorszenie jest niemal niezauważalne. Po pojawieniu się objawów warto jak najszybciej skonsultować się z lekarzem laryngologiem. Szybka reakcja zwiększa szansę na odzyskanie słuchu. Jeśli leczenie zostanie wdrożone w ciągu kilku godzin, istnieje aż 90% prawdopodobieństwo przywrócenia słuchu, natomiast opóźnienie w podjęciu działań skutkuje mniejszą efektywnością terapii.

Opublikowano: 05 marzec 2025

Witamina D jest rozpuszczalną w tłuszczach witaminą niezbędną dla zdrowia. Wzmacnia kości, może poprawić zdrowie psychiczne i pomóc w zasypianiu.

Niedostatek witaminy D to częsty problem, dotyczący wszelkich grup wiekowych. W Polsce stwierdzono niedobór witaminy D u 90% osób dorosłych oraz niemal 100% młodzieży.

Objawy niskiego poziomu witaminy D:

Większość osób z niedoborem witaminy D jest bezobjawowa. Jednak jeśli jesteś wyczerpany, bolą Cię kości, masz osłabienie mięśni lub wahania nastroju, jest to wskazówka, że ​​coś może być nie tak z Twoim ciałem.

Objawy niedoboru witaminy D mogą obejmować:

• Zmęczenie
• Niedobór snu
• Ból kości lub obolałość
• Depresję lub uczucie smutku
• Wypadanie włosów
• Osłabienie mięśni
• Utratę apetytu
• Łatwiejsze zapadanie na choroby
• Blada skóra

Jeśli te objawy brzmią znajomo, czas udać się do lekarza. Mogą wykonać badanie krwi, aby sprawdzić poziom witaminy D i sprawdzić, czy mieści się on w normie.

5 produktów spożywczych naturalnie bogatych w witaminę D:

1. Tłuste ryby, takie jak łosoś, pstrąg, tuńczyk i makrela
2. Ryby w puszkach, takie jak śledź i sardynki
3. Żółtka jaj
4. Wątroba wołowa
5. Wątróbka rybna

5 produktów spożywczych wzbogaconych witaminą D:

1. Płatki śniadaniowe
2. Mleko
3. Mleko migdałowe
4. Mleko sojowe
5. Sok pomarańczowy

Ponieważ nie ma zbyt wielu naturalnie występujących produktów spożywczych z witaminą D, wiele produktów jest wzbogaconych o witaminę D. Zawsze sprawdzaj etykietę wartości odżywczych, aby upewnić się, że dodano witaminę D.

Pozyskiwanie witaminy D ze światła słonecznego

Kiedy skóra jest wystawiona na działanie promieni ultrafioletowych ze słońca, organizm wytwarza witaminę D.

Znajdź codziennie czas na wyjście na słońce. Jeśli nie masz zajęć, pracy lub zobowiązań, które wymagają wyjścia na zewnątrz w ciągu dnia, poświęć kilka minut na szybki spacer, nawet jeśli jest to tylko wokół akademika lub bloku. Pamiętaj o stosowaniu kremu z filtrem przeciwsłonecznym, nawet w pochmurne, ponure dni.

Jeśli nie masz regularnego dostępu do światła słonecznego, być może musisz zwiększyć spożycie witaminy D lub przyjmować suplement.

Witamina D występuje w dwóch głównych formach: D2 i D3. Oba typy mogą być wchłaniane przez organizm. Mimo to badania wykazały, że witamina D3 podnosi poziom witaminy skuteczniej niż witamina D2. Z tego powodu lekarzy zalecaja przyjmowanie suplementów dostępnych bez recepty, które zawierają witaminę D3 lub przyjmowanie suplementu oleju z wątroby dorsza. 

Zalecane dzienne spożycie witaminy D dla młodych dorosłych wynosi 600 jednostek międzynarodowych. Lekarz może przepisać dawkę witaminy D na receptę, jeśli jej poziom jest bardzo niski.

Czy suplementy witaminy D są bezpieczne?

Tak. Suplement witaminy D nie powoduje wiele skutków ubocznych w zalecanych dawkach. To, czego nie przyjmujesz, jest zazwyczaj wydalane z moczem, więc trudno przedawkować witaminę D, chyba że przyjmujesz duże dawki.

Ekstremalnie wysoki poziom witaminy D jest szkodliwy i może powodować nudności, wymioty, dezorientację, nadmierne pragnienie i kamienie nerkowe. Suplementy witaminy D mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, więc skonsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem ich przyjmowania.

Kto jest bardziej narażony na niedobór witaminy D?

Osoby o ciemniejszej karnacji są znacznie lepiej chronione przed promieniami UV, ale muszą również spędzać więcej czasu na słońcu niż osoby o jaśniejszej karnacji, aby wytworzyć taką samą ilość witaminy D. Osoby czarnoskóre niebędące Latynosami mają zazwyczaj wyższy wskaźnik niedoboru witaminy D. Im ciemniejsza skóra, tym mniej witaminy D wytwarzasz pod wpływem światła słonecznego. Osoby otyłe, cierpiące na osteoporozę, a także osoby z zaburzeniami wchłaniania, takimi jak celiakia czy zapalna choroba jelit, również są narażone na niedobór witaminy D.

Opublikowano: 10 marzec 2025

SOW - System Obsługi Wsparcia - to prosty sposób na złożenie wniosku, stworzony z myślą o uproszczeniu procedur związanych z ubieganiem się o wsparcie i realizacją programu, co powinno także przyśpieszyć proces rozpatrywania wniosków i otrzymywania pomocy.

Aby złożyć wniosek za pośrednictwem SOW, należy:

1. Wejdź na stronę https://sow.pfron.org.pl/wnioskodawca/rejestracja i załóż konto;
2. Po założeniu konta na twój email zostanie wysłane tymczasowe hasło - skorzystaj z niego dla zalogowania w systemie;
3. Gotowe! Teraz możesz zaczynać pracę.

Aby zapewnić Wnioskodawcom łatwe i bezproblemowe korzystanie z systemu SOW, PFRON przygotował 25 krótkich wideo-instrukcji, które można obejrzeć na YouTube:

Ponadto, aby znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące korzystania z SOW, możesz skorzystać z:

• Infolinii 22 581 84 10 wew. 3
• portalu edukacyjno-informacyjny www.portal-sow.pfron.org.pl 
• oraz szkoleń e-learningowe www.edukacja.pfron.org.pl.
• pomocy pracowników PFRON w punktach informacyjnych, zlokalizowanych we wszystkich wojewódzkich oddziałach Funduszu.

Wazne! Przesyłane elektroniczne wnioski należy podpisać. Można to zrobić za pomocą podpisu elektronicznego lub Profilu Zaufanego (instrukcja do zakładania profilu zaufanego - https://www.gov.pl/web/profilzaufany )

Wymagane do wniosku dokumenty warto zeskanować, żeby mieć możliwość ich dołączyć.

Opublikowano: 07 marzec 2025

"Aktywny Samorząd" to program Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Celem programu jest wspieranie osób z niepełnosprawnościami w aktywnym udziale w życiu społecznym oraz zawodowym, przez dofinansowanie przedsięwzięć, które eliminują albo redukują różnego typu przeszkody.

Program składa się z dwóch modułów: Usuwanie barier i zwiększanie mobilności oraz Edukacja dla osób z niepełnosprawnością.

Pierwszy moduł ma 5 obszarów:

1. Obszar A - likwidacja bariery transportowej:

• Zadanie 1 – pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu (adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu);
• Zadanie 2 – pomoc w uzyskaniu prawa jazdy (adresowana do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu);
• Zadanie 3 – pomoc w uzyskaniu prawa jazdy (adresowana do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu słuchu, w stopniu wymagającym korzystania z usług tłumacza języka migowego);
• Zadanie 4 – pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do samochodu (adresowana do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu słuchu).

          (Wniosek można złożyć od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia 2025 roku)

• Obszar B – likwidacja barier w dostępie do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym:
• Zadanie 1 – pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania (adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub do osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu wzroku lub obu rąk);
• Zadanie 2 – dofinansowanie szkoleń w zakresie obsługi nabytego w ramach programu sprzętu elektronicznego i oprogramowania;
• Zadanie 3 – pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania (adresowana do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu wzroku);
• Zadanie 4 – pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania (adresowana do osób z orzeczeniem
  o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu słuchu i trudnościami w komunikowaniu się za pomocą mowy;
• Zadanie 5 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego sprzętu elektronicznego, adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

           (Wniosek można złożyć od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia 2025 roku)

2. Obszar C - likwidacja barier w poruszaniu się:

• Zadanie 1 – pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją uniemożliwiającą samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym);
• Zadanie 2 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym (adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności);
• Zadanie 3 – pomoc w zakupie protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości (adresowana do osób ze stopniem niepełnosprawności);
• Zadanie 4 – pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanej protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne - co najmniej na III poziomie jakości (adresowana do osób ze stopniem niepełnosprawności);
• Zadanie 5 – pomoc w zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego (adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności - do 16 roku życia lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu powodującą problemy w samodzielnym przemieszczaniu się i posiadających zgodę lekarza specjalisty na użytkowanie przedmiotu dofinansowania).

            (Wniosek można złożyć od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia 2025 roku)

3.  Obszar D – pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej (dziecka przebywającego w żłobku lub przedszkolu albo pod inną tego typu opieką, pomoc adresowana do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które są przedstawicielem ustawowym lub opiekunem prawnym dziecka).

(Wniosek można złożyć od dnia 1 marca do dnia 31 sierpnia 2025 roku)

4. Obszar E – pomoc w kontynuowaniu rehabilitacji w formie wentylacji domowej, adresowana do osób ze stopniem niepełnosprawności lub z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia), które korzystają z koncentratora tlenu lub respiratora w ramach świadczenia udzielanego przez ośrodek domowego leczenia tlenem lub ośrodek wentylacji domowej, tj. pod opieką zespołu długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie lub pod opieką poradni/ośrodka/zespołu domowego leczenia tlenem. 

           (Wniosek można złożyć od dnia 2 stycznia do dnia 31 grudnia 2025 roku)

Drugi moduł - to pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym, który jest adresowany do osób ze  stopniem niepełnosprawności, pobierających naukę w:

• w szkole policealnej,
• w kolegium,
• w szkole wyższej (studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia, jednolite studia magisterskie, studia podyplomowe lub doktorskie albo doktoranckie prowadzone przez szkoły wyższe w systemie stacjonarnym / dziennym lub niestacjonarnym / wieczorowym / zaocznym lub eksternistycznym, w tym również za pośrednictwem Internetu),
• a także do osób, które przewód doktorski otworzyły poza studiami doktoranckimi/doktorskimi.

Termin składania wniosków: od 1 marca 2025

do dnia 31 marca 2025 roku (dla wniosków dotyczących roku akademickiego 2024/2025),

do dnia 10 października 2025 roku (dla wniosków dotyczących roku akademickiego 2025/2026).

Ważne! Aby skorzystać z dofinansowania należy złożyć wniosek za pośrednictwem platformy SOW

Warunki uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w programie w module I:

1. Obszar A:
   • Zadanie 1 (zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu):
     • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności,
     • wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,
     • dysfunkcja narządu ruchu.
   • Zadanie 2 (uzyskanie prawa jazdy):
     • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
     • wiek aktywności zawodowej,
     • dysfunkcja narządu ruchu.
   • Zadanie 3 (uzyskanie prawa jazdy):
     • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
     • wiek aktywności zawodowej,
     • dysfunkcja narządu słuchu, w stopniu wymagającym korzystania z usług tłumacza języka migowego.
   • Zadanie 4 (zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu):
     • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
     • wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,
     • dysfunkcja narządu słuchu.
2. Obszar B:
   • Zadanie 1 (zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania):
     • znaczny stopień niepełnosprawności lub w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności,
     • wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,
     • dysfunkcja obu kończyn górnych lub narządu wzroku.
   • Zadanie 2 (szkolenia w zakresie obsługi sprzętu elektronicznego i oprogramowania):
     • pomoc udzielona w ramach Obszaru B.
   • Zadanie 3 (zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania):
     • umiarkowany stopień niepełnosprawności,
     • dysfunkcja narządu wzroku,
     • wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie.
   • Zadanie 4 (zakup sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania):
     • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności lub w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności,
     • dysfunkcja narządu słuchu,
     • trudności w komunikowaniu się za pomocą mowy,
     • wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie.
   • Zadanie 5 (utrzymanie sprawności technicznej posiadanego sprzętu):
     • pomoc udzielona w Zadaniu 1, 3 lub 4,
     • znaczny stopień niepełnosprawności lub w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności.
3. Obszar C:
   • Zadanie 1 (zakup wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym):
     • znaczny stopień niepełnosprawności lub w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności,
     • zatrudnienie lub nauka lub potwierdzone opinią eksperta PFRON rokowania uzyskania zdolności do pracy albo do podjęcia nauki w wyniku wsparcia udzielonego w programie,
     • wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie (osoby nie zatrudnione ani nie uczące się, muszą dostarczyć wraz z wnioskiem zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne na wózek elektryczny potwierdzone przez Narodowy Fundusz Zdrowia),
     • dysfunkcje uniemożliwiające samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym.
   • Zadanie 2 (utrzymanie sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym):
     • znaczny stopień niepełnosprawności lub – w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności.
   • Zadanie 3 i 4 (zakup nowoczesnej protezy kończyny i utrzymanie sprawności technicznej posiadanej nowoczesnej protezy):
     • stopień niepełnosprawności,
     • wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,
     • potwierdzona opinią eksperta PFRON stabilność procesu chorobowego,
     • potwierdzone opinią eksperta PFRON rokowania uzyskania zdolności do pracy w wyniku wsparcia udzielonego w programie.
   • Zadanie 5 (zakup skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego):
     • znaczny stopień niepełnosprawności lub w przypadku osób do 16 roku życia – orzeczenie o niepełnosprawności,
     • wiek do lat 18 lub wiek aktywności zawodowej lub zatrudnienie,
     • dysfunkcja narządu ruchu powodująca problemy w samodzielnym przemieszczaniu się,
     • zgoda lekarza specjalisty na użytkowanie skutera o napędzie elektrycznym lub wózka ręcznego z oprzyrządowaniem elektrycznym.
   • Wnioskodawca ubiegający się o pomoc w ramach Obszaru C Zadanie 1, 3 lub 4 zobowiązany jest dostarczyć wraz z wnioskiem dwie niezależne oferty (od dwóch niezależnych sprzedawców/usługodawców), dotyczące wybranego przez siebie przedmiotu dofinansowania.
4. Obszar D (zapewnienie opieki dla osoby zależnej):
   • znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
   • aktywność zawodowa,
   • pełnienie roli przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego dziecka.
5. Obszar E (dofinansowanie kosztów wentylacji domowej):
   • stopień niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności (do 16 roku życia),
   • korzystanie z koncentratora tlenu lub respiratora w ramach świadczenia udzielanego przez ośrodek domowego leczenia tlenem lub ośrodek wentylacji domowej, tj. bycie pod opieką zespołu długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie lub pod opieką poradni/ośrodka/zespołu domowego leczenia tlenem.

Warunki uczestnictwa osoby niepełnosprawnej w programie w module II:

1. znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności,
2. nauka w szkole wyższej lub szkole policealnej lub kolegium lub przewód doktorski otwarty poza studiami doktoranckimi.

Częstotliwość udzielania pomocy w ramach Modułu I:

1. Obszar A i Obszar C – Zadania: 1 i 3 oraz 5 – ponowna pomoc może być udzielona po upływie 3 lat, licząc od początku roku następującego po roku, w którym udzielono pomocy;
2. Obszar C – Zadania 2 i 4 oraz Obszar B Zadanie 5 – ponowna pomoc może być udzielona po zakończeniu okresu gwarancji na przedmiot/usługę wcześniej dofinansowaną;
3. Obszar B, z wyłączeniem Zadania 5 – ponowna pomoc może być udzielona po upływie 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku, w którym udzielono pomocy.

W 2025 roku preferowane są wnioski dotyczące osób niepełnosprawnych, które:

1.  uzyskały do wniosku pozytywną opinię eksperta w zakresie dopasowania wnioskowanej pomocy do aktualnych potrzeb wynikających z ich aktywności (eksperta PFRON w ramach Obszaru C Zadania: 1, 3-4, a także eksperta w ramach programu pn. „Centra informacyjno-doradcze dla osób z niepełnosprawnością” lub eksperta zaangażowanego przez realizatora) – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 10,
2. posiadają znaczny stopień niepełnosprawności, a w przypadku osób do 16 roku życia – w orzeczeniu o niepełnosprawności posiadają więcej niż jedną przyczynę wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenie to jest wydane z powodu całościowych zaburzeń rozwojowych (12-C) – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 10,
3. są zatrudnione (także jeśli odbywają staż zawodowy lub są wolontariuszami) – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 10,
4. posiadają podpis elektroniczny/Profil Zaufany na platformie ePUAP i złożyły wniosek o dofinansowanie w formie elektronicznej w SOW (preferencja dotyczy tylko tych wnioskodawców, którzy z niej skorzystają po raz pierwszy – preferencja jest jednorazowa) – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 10,
5. złożyły wniosek w pierwszym półroczu 2025 roku – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 5,
6. w 2024 lub w 2025 roku zostały poszkodowane w wyniku działania żywiołu lub innych zdarzeń losowych – liczba punktów preferencyjnych wynosi wówczas 5,

pozostałe kryteria oceny merytorycznej wniosków (w odniesieniu do pozostałych 50 punktów oceny merytorycznej) określi realizator programu.

Na realizację programu “ Aktywny samorząd” w 2025 roku Państwowy Fundusz Rehabilitacji osób niepełnosprawnych przeznaczył wieksza kwote niz to bylo w 2024. Oznacza to, że teraz usługi świadczone w ramach programu będą oferowane na korzystniejszych warunkach finansowych.

Więcej informacji na temat wysokości dofinansowania, warunków zwiększenia lub zmniejszenia wysokości dofinansowania, szczegółów terminów składania wniosków itp. przez link: https://www.pfron.org.pl/aktualnosci/szczegoly-aktualnosci/news/program-aktywny-samorzad-w-2025-roku/

Opublikowano: 11 październik 2022

Czy dieta i stres wpływają na siebie nawzajem? Pytanie jest zasadne, bo obecnie większość społeczeństwa żyje w permanentnym stresie. Wielu ludzi dotyka napięcie związane z licznymi obowiązkami i coraz wyżej stawianymi poprzeczkami w niemal każdym aspekcie codzienności. Stan pogarsza pandemia oraz sytuacja polityczna na świecie. Niektóre osoby pod wpływem zdenerwowania zapominają o jedzeniu, a inni wręcz odwrotnie – zaczynają kompulsywnie się objadać. Co ciekawe, odpowiednia dieta może również regulować pracę układu nerwowego. Specjaliści Centrum Leczenia Otyłości Grupa Medyczna tłumaczą jak przewlekły stres może wpływać na nasze odżywianie i wagę oraz jak sobie z tym radzić.

Krótkotrwały stres wywiera pozytywny wpływ na organizm. W kluczowych momentach motywuje nas do działania i podejmowania ważnych decyzji. Problem jednak pojawia się, gdy silne napięcie zaczyna towarzyszyć człowiekowi na co dzień.

Przewlekły stres, a apetyt

W licznych badaniach udowodniono, że przewlekły stres wpływa na to jak się odżywiamy! A to przekłada się w konsekwencji na naszą masę ciała. Ludzie reagują na nadmierne napięcie na dwa sposoby: przestają jeść lub wręcz przeciwnie – zaczynają się objadać.

To jak osoba reaguje jest powiązane z jej predyspozycjami i może się różnić w zależności od rodzaju, natężenia, czy czasu trwania stresu. W naszych gabinetach obserwuję, że większą tendencję do „zajadania” stresu mają kobiety, zwłaszcza te długo stosujące diety redukcyjne, czyli takie panie, które „wiecznie są na diecie”. W organizmie takiej osoby następują zmiany hormonalne – występuje niski poziom leptyny i wysoki greliny, co wpływa na większe pragnienie podjadania, a napięcie jest czynnikiem, który tę czynność uruchamia.

Także sam stres bezpośrednio powoduje nadmierne wydzielanie kortyzolu, który przyczynia się do zmian energetycznych i przygotowuje organizm do zwiększonego wysiłku. W efekcie, podnosi się stężenie glukozy we krwi, co mózg odbiera, jako naruszenie zmagazynowanych zapasów, dlatego człowiek pod wpływem stresu może potrzebować dostarczać sobie więcej energii niż zazwyczaj. To w stanie permanentnego napięcia może przekładać się w bezpośredni sposób na zwiększenie apetytu i wejście w nawyk objadania się.

Ponadto stres powoduje zwiększenie zapotrzebowania na serotoninę, co z kolei skutkuje podwyższonym zapotrzebowaniem na węglowodany, które są potrzebne do jej syntezy. Człowiek żyjący w stresie i nie radzący sobie z nim może więc częściej sięgać po niezdrowe jedzenie.

Napięcie istotnie wpływa również na upośledzenie odczuć smakowych zjadanych posiłków. Z tego powodu później pojawia się uczucie sytości. Jedząc w spokoju, bez towarzyszącego uczucia zdenerwowania, człowiek szybko odczuwa satysfakcję ze spożywanego posiłku. Stresując się, poziom nasycenia się smakiem, a co za tym idzie – satysfakcji z jedzenia, osiąga się później .

Stres jest też czynnikiem nasilającym insulinooporność która jest zaburzeniem metabolicznym  wpływającym na odczuwanie sytości.

Z drugiej strony jednak ostry stres może skutkować zahamowaniem apetytu, ponieważ organizm zmobilizowany jest wówczas do szybkich działań i obrony. Ważniejsza jest ucieczka i ratunek, niż pobieranie pokarmu, które zwiększyłoby tylko pracę układu trawiennego. Czujemy wtedy ścisk w żołądku, a nawet mdłości, spowolnieniu ulega również perystaltyka jelit.

Napięcie, a przyrost wagi

Badania naukowe wskazują na istotną zależność między przewlekłym stresem, a nadwagą. Jest on jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za epidemię otyłości w XXI wieku.

Jak wyjaśnia dietetyk, co ciekawe, paradoksalnie bez względu na to, czy pod wpływem stresu objadamy się czy też przestajemy jeść – oba rodzaje zachowań mogą prowadzić w konsekwencji do wzrostu masy ciała. Przyrost wagi w konsekwencji nadmiernego spożywania pokarmu jest oczywisty. Kilogramów jednak często przybywa również wtedy, kiedy pacjent reaguje na przewlekły stres niejedzeniem. Choć w takiej sytuacji początkowo waga spada, następnie bardzo często stopniowo się ona odbija. Człowiek nie jest w stanie oszukać swojego organizmu, który jest nastawiony na przetrwanie i z nawiązką potrafi zrekompensować sobie braki.

Sama otyłość także potęguje odczuwanie stresu, co powoduje, że osoby na nią cierpiące nawet zdając sobie sprawę z problemu i tak go „zajadają”. Jedzenie jest wówczas zwykle formą kompensacji, sposobem – często wyuczonym – radzenia sobie w trudnych okolicznościach. W takiej sytuacji to błędne koło, z którego trudno wyjść.

Jak temu przeciwdziałać

Kontrola spożywania pokarmu jest procesem bardzo skomplikowanym, a stres wpływa na niego na tylu etapach, że w konsekwencji często trudno zapanować nad tym, co i jak się spożywa. W kontekście tego rodzi się pytanie, jak żyjąc w permanentnym stresie, uniknąć nadwagi i otyłości?

Aktywność fizyczna to jeden z głównych sposób radzenia sobie nie tylko z dodatkowymi kilogramami, ale i samym stresem.

Bardzo ważne jest również odpowiednia dawka snu (co najmniej siedem godzin), który również neutralizuje poziom stresu. Utrzymywanie kontaktów międzyludzkich, skupianie się na czynnościach, na które ma się wpływ, ograniczanie używek, kontakt z naturą – to wszystko czynniki, które choć niezwiązane z dietą, mogą wywierać pozytywny wpływ na poziom napięcia, które z kolei może być przyczyną problemów z wagą.

Dieta antystresowa

Stres niewątpliwie wpływa na wybór żywności, ale to co jemy również oddziałuje na pracę układu nerwowego i odczuwanie stresu. Dlatego jedną ze strategii radzenia sobie z nim powinna być odpowiednia dieta. Niektóre produkty zmniejszają poziom kortyzolu i adrenaliny, inne zwiększają poziom serotonin. Istnieje szereg substancji odżywczych o udowodnionym działaniu zmniejszającym niepożądane konsekwencje stresu dla kondycji organizmu.

Jedną z nich jest magnez. Należy dbać o jego poziom, ponieważ jego brak powoduje, że odczuwanie stresu jest większe. Dodatkowo samo napięcie zmniejsza jego poziom. Magnez znajduje się m.in. w orzechach, strączkach, pełnoziarnistych produktach zbożowych i warzywach zielonoliściastych. Bogatym źródłem magnezu są też wody mineralne.

Pamiętaj o witaminie D i kwasach omega-3

Bardzo ważne są też kwasy omega-3. Warto wybierać zwłaszcza te pochodzące z tłustych ryb (łosoś, śledź, makrela, halibut, sardynki, szproty).

Kolejnym elementem, który powinna zawierać anystresowa dieta jest witamina D głównym źródłem witaminy D dla naszego organizmu powinna być synteza skórna. Niestety w naszej szerokości geograficznej, ze względu na kąt padania promieni słonecznych przez większość roku jest ona niewystarczająca, co skutkuje koniecznością suplementacji. Zwłaszcza, że niewiele jest jej również w produktach spożywczych.

Pożądane są też witaminy z grupy B, które działają pozytywnie na układ nerwowy. Można je znaleźć w orzechach, słoneczniku, strączkach, jajach, awokado czy dyni, dlatego wszystkie te produkty warto wprowadzić do diety. Pewnym wyjątkiem jest witamina B12, która jest obecna wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego, dlatego weganom zaleca się jej suplementację.

Z innych składników odżywczych warto wymienić tryptofan będący aminokwasem wpływającym na stężenie serotoniny w organizmie. Ma on korzystny wpływ na stężenie tego hormonu w organizmie, przez co wpływa na odczuwanie spokoju psychofizycznego. Tryptofan ma udowodnione działanie zmniejszające stres, a znaleźć go można głównie w mięsie, rybach i nabiale. Uważać należy natomiast z jego suplementacją, ponieważ preparaty mające uzupełniać poziom tryptofanu w organizmie mogą wchodzić w interakcję z różnymi lekami.

Zdecydowanie godne uwagi są też adaptogeny, będące substancjami pochodzenia roślinnego. Związki te łagodzą negatywne reakcje fizjologiczne na pojawiające się bodźce stresowe, zwiększając tym samym tolerancję organizmu na stres. Badania, ale i doświadczenia pacjentek potwierdzają, że środki te rzeczywiście przynoszą długotrwałe efekty. Z najlepiej znanych i przebadanych adaptogenów wymienić trzeba ashwagandhę, różaniec górski i żeńszeń.

Przede wszystkim zmiana zachowań

Specjaliści od zdrowego odżywiania podkreślają, że aby chroniczny, towarzyszący człowiekowi na co dzień stres nie doprowadził w konsekwencji do problemu otyłości, najważniejsza jest gruntowna i świadoma zmiana zachowań. Ciężko wyobrazić sobie sytuację, w której ktoś zmienia pracę, ponieważ dotychczasowa jest zbyt stresująca. Dlatego wskazana jest raczej zmiana przyzwyczajeń i poznanie sposobów, które pomogą w radzeniu sobie z długotrwałym, destrukcyjnym dla organizmu stresem

Czasem jednak obciążenie psychiczne jest zbyt duże, aby pacjent mógł poradzić sobie z nim sam. Pomocne jest wówczas wsparcie psychodietetyka. Taki specjalista stosuje w swojej pracy różne metody, które usprawniają proces radzenia sobie z problemem i wspólnie z pacjentem wypracowuje odpowiednie dla niego reakcje dietetyczne na długotrwały stres.

Opublikowano: 11 październik 2022

Nic bardziej mylnego, że człowiek na emeryturze ma już tylko powody do relaksu. Nie boryka się już przecież ze stresującą pracą, dzieci opuściły już dom. Wydawałoby się, że może tylko odpoczywać. Jednak senior ma swoje zmartwienia i niepokoje, a co więcej długotrwały stres i napięcie może w wyraźny sposób zakłócać zdrowie i zdolności poznawcze.

Przez samego seniora i jego bliskich może to być mylnie odebrane jako objawy związane z wiekiem. Tymczasem okazuje się, że odpowiednie uspokajające ćwiczenia mogą sprawić, że wiele z tych objawów i kłopotów zniknie.

Dlaczego spokój jest ważny?

Faktem jest, że stres z chwilowym uderzeniem adrenaliny potrzebny jest do mobilizacji i działania. Kłopot pojawia się, gdy stan podwyższonego napięcia i stresu trwa latami. Zaczynają się wtedy dolegliwości, które na pierwszy rzut oka trudno połączyć ze stresem. Osłabiona odporność, częstsze infekcje, wypadające włosy, pogarszający się stan skóry, w tym szybciej pojawiające zmarszczki to dopiero początek. Potem pojawiają się gorsze dolegliwości, jak nadciśnienie tętnicze, problemy z sercem, za wysoki cholesterol i poziom cukru we krwi.

Niemożność poradzenia sobie z długotrwałym stresem i niepokojem wywołuje zmęczenie, osłabienie i obniżenie sprawności układu nerwowego. Jesteśmy bardziej rozkojarzeni, mamy problemy z pamięcią. Badania neurobiologiczne dowodzą, że pod wpływem długotrwałego stresu dochodzi do zaniku neuronów w hipokampie i korze przedczołowej, a to tu zlokalizowane są wyższe funkcje poznawcze. U seniorów niepokój związany ze zdrowiem, brakiem zajęcia, towarzystwa czy skromnymi funduszami może okazać się bardzo niszczący dla zdrowia.

Sposób na spokój

Spokój można zapewniać sobie codziennie, obcując z przyrodą, spotykając się z gronem rówieśników, sprawiając sobie pupila, ale też znajdując sobie angażująca pasję. Na co dzień warto też w swoje życie wprowadzić ćwiczenia, które będą poprawiać ogólną kondycję fizyczną, ale dodatkowo mogą działać odprężająco i uspokajająco. Bardzo dobrze w kontekście przywracania wewnętrznej równowagi, rozluźniania mięśni czy oczyszczania umysłu działa joga. Od jakich ćwiczeń uspokajających zacząć?

Ćwiczenia uspokajające dobre na co dzień

1. Leżąc na plecach z rękami wzdłuż ciała i wyprostowanymi nogami, zamykamy oczy. Bierzemy dwa głębokie oddechy i skupiamy się najpierw na dźwiękach nas otaczających. Stopniowo przenosimy uwagę na swoje ciało, starając się poczuć, jak wdychane powietrze rozpływa się po wszystkich partiach ciała. W takim stanie starajmy się rozluźniać wszystkie mięśnie, począwszy od głowy i stopniowo przechodząc w dół. Gdy nasze mięśnie będą już rozluźnione, skupmy się na spokojnym oddechu przeponą.
2. Kolejne ćwiczenie polega na tym, by usiąść w siadzie skrzyżnym, a następnie robiąc głęboki wdech wyciągać ręce do przodu i obniżając tułów, przesuwać ręce coraz bardziej do przodu, rozciągając kręgosłup. Głowę trzymamy w linii kręgosłupa, nie zadzieramy do góry i cały czas oddychamy miarowo. Po dwóch minutach przesuwamy ręce, a tym samym tułów w lewą stronę, następnie robimy skos w prawą stronę. W ten sposób rozluźniamy kark, szyję i kręgosłup, czyli miejsca, w których gromadzi się najwięcej napięć.

Opublikowano: 11 październik 2022

W społeczeństwie utarło się przekonanie, że urologia to specjalizacja typowo męska. I choć faktycznie urolog zajmuje się chorobami układu moczowo-płciowego u panów (jest więc swego rodzaju męskim odpowiednikiem ginekologa), to tak naprawdę troska o prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego kobiety również spoczywa w jego kompetencjach.

Dlaczego kobiety nie trafiają do urologa?

Troszcząc się o zdrowie układu płciowego, kobiety trafiają zawsze do ginekologa. Jednocześnie część z nich wychodzi z błędnego założenia, że jeśli coś złego dzieje się z ich układem moczowym, ten lekarz również im pomoże. Specjalistą drugiego wyboru częściej od urologa jest dla nich nefrolog. Ten jednak, choć również zajmuje się zdrowiem układu moczowego, wbrew częstemu przekonaniu pacjentów – nie jest lekarzem urologowi tożsamym. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że nefrolog posługuje się głównie metodami nieinwazyjnymi, wdrażając leczenie farmakologiczne i internistyczne. Natomiast urolog wykorzystuje najczęściej metody chirurgiczne.

Cały układ moczowy, a więc nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka moczowa, bez względu na płeć pacjenta, powinien zawsze znajdować się pod opieką urologa – mówi lek. Jakub Frydrych. Choroby wymienionych narządów są uniwersalne i niezależne od płci. A zatem guzy nerek, moczowodów, pęcherza, kamica czy kolka nerkowa mogą przytrafiać się zarówno mężczyznom, jak i kobietom.

Predyspozycje

Jeśli chodzi o predyspozycje, to wartym podkreślenia jest, że niektórych narządów, jak np. prostata, kobiety nie posiadają. Dlatego dolegliwości z nią związane, jak choćby rozrost gruczołu krokowego i wynikające z tego trudności w oddawaniu moczu, są przypadłością typowo męską.

Cewka moczowa kobiety jest jednak znacznie krótsza niż u mężczyzny. Dlatego choroby infekcyjne układu moczowego występują u nich znacznie częściej. Bakterie znacznie łatwiej wnikają do kobiecego układu moczowego, stąd większa jest ich podatność choćby na zapalenie pęcherza moczowego.

Inne choroby, jak np. kamica nerkowa, nie są już w żaden sposób uwarunkowane płciowo i równie często zdarzają się u mężczyzn, jak i u kobiet.

Jak wygląda terapia urologiczna?

To, jaką drogę leczenia obejmie urolog, zawsze jest uzależnione od choroby i konkretnego przypadku. Jako urolodzy wszyscy jesteśmy chirurgami układu moczowego u kobiet i moczopłciowego u mężczyzn. W pierwszej kolejności urolog dąży jednak do nieoperacyjnego rozwiązania każdego problemu. Pacjent zawsze może zostać zoperowany, jednak powinno się patrzeć w sposób holistyczny na to, co dla danego pacjenta będzie najlepsze. A w pierwszej kolejności niezmiennie lepsze pozostaje leczenie zachowawcze. Dopiero na dalszym etapie można wkroczyć z leczeniem operacyjnym, jak np. w przypadku kolki nerkowej, która – jeśli nie występują podwyższone wskaźniki zapalne – nie musi stanowić zagrożenia dla organu. Dlatego pacjent najpierw otrzymuje leki, które np. w tego typu przypadkach mają pomóc w tak zwanym procesie „rodzenia” kamieni.

Warto wiedzieć również, że urologia była pionierską dziedziną, jeśli chodzi o wprowadzanie operacyjnych technik laparoskopowych, współcześnie stosowanych powszechnie. Obecnie leczenie operacyjne większości dolegliwości urologicznych odbywające się w nowoczesnych ośrodkach, wykonywane jest z pomocą małoinwazyjnych technik operacyjnych. W ten sposób leczone są nawet zaawansowane problemy urologiczne, dotykające nerek (jak choćby kamica nerkowa), pęcherza czy moczowodu.

Co każda kobieta wiedzieć powinna?

Kobiety powinny mieć świadomość tego, że tak, jak regularnie odwiedzają gabinet ginekologiczny, tak w przypadku jakichkolwiek dolegliwości z układem moczowym, powinny kierować swoje kroki do urologa. Niestety, z obserwacji lekarzy wynika, że sporo kobiet nie zdaje sobie z tego do końca sprawy. Kobiety statystycznie znacznie rzadziej od mężczyzn odwiedzają gabinet urologa – przyznaje lek. Jakub Frydrych. Tymczasem choćby regularne, przeglądowe USG nerek, jest badaniem bardzo istotnym, bez względu na płeć. Oczywiście brak świadomości wynika z faktu, że przynajmniej teoretycznie, w przypadku kobiet mniej jest w tym zakresie chorób, które mogą się im przytrafić. Jest to jednak tylko teoria, i warto, aby kobiety miały tego świadomość – podsumowuje lekarz.

Opublikowano: 11 październik 2022

Z roku na rok liczba nowotworów skóry dynamicznie wzrasta. Zgodnie z danymi KRN niebarwnikowe nowotwory skóry plasują się na podium najczęściej występujących nowotworów w Polsce – zaraz po raku płuca i raku piersi – choć w rzeczywistości jest ich znacznie więcej. Ich główną przyczyną powstawania jest nadmierna ekspozycja na działanie promieni słonecznych. Biorąc pod uwagę niedostateczną profilaktykę oraz problemy klimatyczne wynikające z dziury ozonowej, przez którą na naszą planetę dociera coraz więcej promieni UV wzrastające statystyki nie dziwią.

Nie bagatelizujmy zmian skórnych

- Raki skóry stanowią 30% wszystkich rozpoznawanych nowotworów złośliwych. Najczęstszymi z nich są niebarwnikowe nowotwory skóry, które stanowią 98% zachorowań. Dominujący wśród zachorowalności jest rak podstawnokomórkowy stanowiącego 80% przypadków, natomiast na drugim miejscu plasuje się rak kolczystokomórkowy stanowiący 15-20%. [2]

Łącznie te dwa nowotwory są odpowiedzialne za 14 266 oficjalnie odnotowanych w 2019 roku zachorowań na niebarwnikowe nowotwory skóry – 6872 u mężczyzn i 7391 u kobiet – co odpowiada zachorowalności odpowiednio 8,0% i 8,6%.

- Rak podstawnokomórkowy skóry – jak go rozpoznać?

Rak podstawnokomórkowy skóry (BCC) to nowotwór złośliwy wywodzący się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka. BCC zazwyczaj charakteryzuje się powolnym wzrostem, miejscową złośliwością i niewielkim ryzykiem przerzutów.

Obraz kliniczny raka podstawnokomórkowego, tak samo jak w przypadku raka kolczystokomórkowego, jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Rozwija się przede wszystkim na odkrytych częściach ciała tj. głowie i szyi, które są najbardziej narażone na oddziaływanie promieni UV, ale może również występować na tułowiu, kończynach czy genitaliach. Typowy wygląd BCC to blaszka, grudka lub guzek różowej barwy z uniesionym, perełkowatym wałem lub opalizującą, przezroczystą powierzchnią w przypadku guzka. Z czasem powierzchnia raka pokrywa się drobnymi nadżerkami, strupami lub ulega owrzodzeniu – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski.

Mimo że rak podstawnokomórkowy rozwija się powoli, to zaniedbany może zacząć naciekać na sąsiadujące elementy kostne, chrzęstne, naczyniowe, nerwowe albo gałkę oczną. Co w konsekwencji, po szerokim wycięciu, powoduje zniekształcenia anatomiczne. Zdarzają się także przypadki
z agresywnym przebiegiem, głębokim naciekaniem na sąsiednie struktury, dającym wznowy i przerzuty do narządów odległych, najczęściej do węzłów chłonnych, płuc, kości i wątroby – dodaje profesor.

Wiosną i latem – nie pracuj na raka!

Dla zsyntetyzowania w skórze odpowiedniej ilości witaminy D w sezonie wiosenno-letnim, wystarczy 10-15 minut ekspozycji słońca na odsłoniętą skórę twarzy, dłoni i przedramion. Dłuższe przebywanie na słońcu wcale nie zwiększa jej produkcji, a może jedynie przyczynić się do uszkodzenia skóry. Bez odpowiedniej profilaktyki słońce może być dla nas naprawdę niebezpieczne.

– Warto pamiętać, że na działanie promieni słonecznych jesteśmy narażeni nie tylko na wakacjach, ale za każdym razem, gdy wychodzimy z domu – czyli idąc do pracy, pielęgnując ogródek, czy jadąc rowerem. Dlatego apelujemy, aby podczas wykonywania prac czy odpoczynku na świeżym powietrzu chronić skórę przed słońcem, a wszystkie niepokojące zmiany skórne konsultować z lekarzem dermatologiem lub/i onkologiem. Nasze działania edukacyjne kierujemy przede wszystkim do osób pracujących na świeżym powietrzu, w sektorach takich jak rolnictwo, czy sadownictwo, bo to zdecydowanie te osoby przez cały sezon wiosenno-letni spędzają najwięcej czasu na zewnątrz,
a w natłoku pracy ostatnią rzeczą o jakiej myślą jest użycie kremu z filtrem czy osłona ramion i głowy. Dlatego to właśnie te osoby są w grupie ryzyka zachorowania na niebarwnikowe nowotwory skory tj. raka podstawnokomórkowego skóry i raka kolczystkomórkowego skóry.

Samoobserwacja skóry – robisz to?

W przypadku profilaktyki, oprócz ochrony skóry przed działaniem promieni UV, bardzo istotnym elementem jest samoobserwacja, która powinna odbywać się przynajmniej raz w miesiącu. Ważne jest, aby obserwować zmiany już istniejące oraz sprawdzać skórę pod kątem nowych. Raz w roku, szczególnie po okresie wakacyjnym warto także udać się do dermatologa. W przypadku pojawienia się niepokojących zmian pobiera się wycinek, który następnie przechodzi przez badanie histopatologiczne.

Złotym standardem w leczeniu raków skóry jest wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowych tkanek. Można je zastosować w większości przypadków, szczególnie przy wczesnym wykryciu choroby. Zabieg ten nie jest możliwy w przypadku zaawansowanej choroby lub ze względu na lokalizację nowotworu. W leczeniu wykorzystuje się radioterapię, leczenie bólu, opatrywanie ran nowotworowych oraz chemioterapię. Jednak należy pamiętać, że pacjenci z zaawansowanymi rakami niebarwnikowymi skóry to głównie osoby starsze, które cierpią na inne schorzenia towarzyszące. Z tego powodu większość z nich nie może przyjmować chemioterapii stosowanej w praktyce klinicznej. Takie osoby leczone są paliatywnie, czyli objawowo. Nie można bagatelizować żadnych zmian na skórze. W przypadku raków skóry tak samo, jak w przypadku innych chorób nowotworowych, wczesna diagnostyka ma kluczowe znaczenie dla zdrowia i życia pacjenta

O kampanii „Rak UV”

„Rak UV” to ogólnopolska kampania edukacyjna poświęcona niebarwnikowym nowotworom skóry: rakowi kolczystokomórkowemu skóry (SCC) oraz rakowi podstawnokomórkowemu skóry (BCC).

Celem kampanii jest edukacja i budowanie świadomości społecznej na temat niebarwnikowych nowotworów skóry, czynników ryzyka oraz możliwych form profilaktyki, szczególnie w grupach wysokiego ryzyka zachorowania na ten typ nowotworu. Działania edukacyjne realizowane w ramach kampanii będą kierowane do rolników, sadowników, leśników, ogrodników, rybaków, pracowników budowlanych ale również działkowców; seniorów z gmin wiejskich i miejsko-wiejskich.

Opublikowano: 11 październik 2022

Nerki kojarzone są głównie z funkcją wydalniczą, ale w rzeczywistości odpowiadają za wiele więcej obszarów i funkcji organizmu. Kiedy chorują, nie bolą, ale to sytuacja tym bardziej groźna! Niepostrzeżenie w ciele może rozwijać się poważne schorzenie, które nieleczone może doprowadzić do dializoterapii lub przeszczepu. Jak dbać o nerki i na co zwracać uwagę na co dzień, by cieszyć się dobrym zdrowiem,?

Jaka jest funkcja nerek w organizmie człowieka? Kojarzy się głównie z funkcją filtrującą i wydalniczą. Czy to cała prawda?

No właśnie – nie do końca. Zacznijmy jednak od początku. Nerki to fasolkowatego kształtu narząd parzysty, zlokalizowany w okolicy lędźwiowej, który ma nam służyć przez całe życie. To bardzo skomplikowany organ, pełniący różne funkcje w naszym organizmie. Jego głównym zadaniem jest wytwarzanie moczu, z którym wydalane są różne toksyczne substancje chemiczne, wytwarzane w procesie przemiany materii w organizmie człowieka. Nie wszyscy zapewne wiedzą, że nerki biorą udział także w: metabolizmie, regulacji ciśnienia krwi oraz produkują hormony i witaminy. Nerki są także niezbędne do utrzymywania prawidłowej gospodarki wodno-elektrolitowej, produkcji krwinek czerwonych oraz oczyszczania organizmu z toksyn.

Jak działa ten wielofunkcyjny parzysty narząd?

Wszystko, co zjadamy oraz wypijamy, jest wchłaniane w dużej części z przewodu pokarmowego, metabolizowane, powiemy potocznie: „przerabiane” przez wątrobę, a produkty szkodliwe dla organizmu są wydalane przez nerki. Zatem nerki to takie pracujące bez żadnej przerwy przez całe nasze życie oczyszczalnie oraz producenci niezbędnych do właściwego działania naszego organizmu substancji. Dla dobrego funkcjonowania nerek ważne jest, aby ich nie obciążać: nadmiarem soli, dietą bogatobiałkową, spożywaniem alkoholu, lekami przeciwbólowymi czy innymi substancjami – mogą wtedy ulec uszkodzeniu oraz odmawiać swojej funkcji.

Na co mogą chorować nerki?

Nerki mogą chorować na różne schorzenia obejmujące czynność ich miąższu oraz funkcje wydalnicze. Na powstanie niektórych schorzeń mamy wpływ, na niektórych – nie. Do chorób wrodzonych należą różne wady nerek, na przykład zwyrodnienie wielotorbielowate nerek, które skutkuje mniejszą ilością czynnego miąższu i gorszą funkcją narządu. Do chorób nabytych należą: guzy nerek, zapalenia nerek (ostre i przewlekłe), kamica nerkowa. Często objawem choroby nerek są bóle w okolicy lędźwiowej, zaburzenia w oddawaniu moczu, zmiana koloru moczu, krwiomocz, obrzęki, nadciśnienie tętnicze.

Mówi się, że nerki nie bolą. Łatwo zatem przeoczyć chorobę?

Niestety, to prawda. A nieleczone choroby nerek mogą skutkować bardzo poważnymi następstwami, czyli ich niewydolnością. Ratunkiem jest wtedy dializoterapia – oczyszczanie krwi z toksyn z użyciem specjalnego urządzenia. Niestety, jest to bardzo uciążliwe dla pacjenta, ponieważ wymaga regularnych, odbywających się co kilka dni sesji wielogodzinnego leczenia w specjalistycznych ośrodkach, gdzie realizowana jest tak zwana terapia nerkozastępcza lub zastosowania przeszczepu nerki – o ile jest to jeszcze możliwe… Skutki są więc bardzo poważne i warto zrobić wszystko, żeby nie dopuścić do zaawansowanego stadium choroby.

Jak zatem wcześnie rozpoznać, że z nerkami może dziać się coś złego? Czy to w ogóle możliwe?

Oprócz wymienionych wyżej objawów, które możemy sami zaobserwować i które powinny wzbudzić nasz niepokój, można wykonać różne badania diagnostyczne. Badania umożliwiają doprecyzowanie, czy rzeczywiście jest jakiś problem, jeśli tak – gdzie jest zlokalizowany i jak bardzo zaawansowany. Badania powinny być wykonywane zazwyczaj na zlecenie lekarza. Najprostszym i dostępnym badaniem jest badanie moczu oraz oznaczenie różnych parametrów z pobranej od pacjenta krwi w tym między innymi: mocznika, kreatyniny, albuminurii  oraz e-GFR. Oznaczanie tych parametrów jest istotne również u pacjentów z cukrzycą, ponieważ są zagrożeni powikłaniami nerkowymi i rozwojem przewlekłej choroby nerek, prowadzącej do niewydolności nerek włącznie. Dodatkowo wykonywane są różne badania obrazowe. Lekarz decyduje, jakie badania są niezbędne. Badanie ultrasonograficzne, czyli tak zwane USG nerek, jest bardzo dobrą, szeroko dostępną, nieinwazyjną metodą, mającą zastosowanie u dzieci i u dorosłych. Kolejną możliwością jest tomografia komputerowa oraz jej różne odmiany, w tym badania naczyniowe z kontrastem. Badanie metodą rezonansu magnetycznego również odgrywa bardzo ważną rolę w diagnostyce chorób nerek. Jednak pomimo użyteczności powyższych technik ogromną rolę w ocenie czynności nerek odgrywają badania radioizotopowe, o których warto powiedzieć nieco więcej.

Badania radioizotopowe, czyli wykorzystujące promieniowanie jonizujące?

Tak. Badania radioizotopowe polegają na podaniu pacjentowi dożylnie związku chemicznego znakowanego radioizotopem – najczęściej technetem – i obserwowaniu, jak związek ten zachowuje się w organizmie: jak jest wychwytywany przez nerki i wydalany przez nie z moczem do pęcherza moczowego. Wspomniane badania to najczęściej scyntygrafia dynamiczna nerek lub scyntygrafia statyczna nerek.

Na czym polegają te procedury? Jakie możliwości dają?

Jak w każdym badaniu w medycynie nuklearnej, tak i w tych procedurach należy podać pacjentowi radiofarmaceutyk, czyli związek chemiczny znakowany radioizotopem promieniotwórczym 99mTc, który gromadzi się i/lub jest wydalany przez nerki. Rozkład podanego radiofarmaceutyku w nerkach, szybkość jego wydalania rejestrowane są z użyciem urządzeń o nazwie gamma kamera.

Jak dokładnie można zaobserwować zmiany w metabolizmie podanego pacjentowi radiofarmaceutyku?

Badanie dynamiczne nerek to seria obrazów rejestrowanych przez ok. 25-30 minut w pozycji leżącej pacjenta. Uzyskane obrazy umożliwiają ocenę ilościową i jakościową czynności nerek, szybkość wydalania moczu, wartość przesączania kłębkowego i inne parametry ich funkcji.  Badanie to ma zastosowanie u pacjentów z podejrzeniem nerkopochodnego nadciśnienia tętniczego, ale dodatkowo musi być wykonane badanie po podaniu kaptoprilu – leku który stosuje się też do leczenia nadciśnienia tętniczego. Inną zaletą badania dynamicznego nerek jest możliwość oceny zaburzeń w odpływie moczu z układu kielichowo-miedniczkowego, które występują często w przebiegu kamicy nerkowej u dorosłych lub wad wrodzonych u dzieci. Badania te są bardzo przydatne oraz bezpieczne nawet u bardzo małych dzieci: mogą być powtarzane, wykonywane w odstępie czasu, aby lepiej śledzić efekty leczenia na przykład operacyjnego. W wyniku badania uzyskuje się dane liczbowe, które umożliwiają porównanie czynności każdej z nerek w odstępie czasu.

Badanie statyczne?

Badanie statyczne nerek jest wykonywane bardzo często nawet u małych dzieci, które przebyły infekcję nerek lub dróg moczowych – na przykład ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Umożliwia ono bardzo wczesne wykrycie tak zwanych czynnościowych blizn  pozapalnych, które przy prawidłowym leczeniu mogą się cofnąć. Nie ma innej metody nieinwazyjnej, która by to umożliwiała. Jest to też bardzo dobre badanie w przypadku podejrzenia wad wrodzonych nerek, takich jak: nerka podkowiasta, wielotorbielowatość nerek, agenezja lub hipoplazja nerki, ektopowe ułożenie nerki.

Czy to badanie wymagające specjalnego przygotowania?

Badania radioizotopowe nerek są bezpieczne dla pacjentów, nie niosą za sobą niebezpieczeństwa uczulenia na kontrast ani innych powikłań. Wykonuje się je u dorosłych i u dzieci – nawet niemowląt. Trzeba się jednak przygotować na wkłucie dożylne, aby podać radiofarmaceutyk. Aby wykonać badanie radioizotopowe nerek należy mieć skierowanie z poradni specjalistycznej, na przykład od: nefrologa, urologa, chirurga dziecięcego lub innego specjalisty. Badania wykonuje się w zakładach medycyny nuklearnej, które mieszczą się na terenie całej Polski, głównie w większych miastach.

Co warto wiedzieć przed ich wykonaniem?

Badania są nieinwazyjne. Przed badaniem dynamicznym i statycznym nerek nie trzeba być na czczo. To dobra wiadomość, szczególnie dla małych dzieci i ich rodziców. Wręcz zalecane jest, aby dziecko było najedzone oraz wypiło odpowiednią objętość płynu, bo powoduje to uspokojenie dziecka a nawet umożliwia jego zaśnięcie w trakcie badania. Co jest bardzo pożądane, bo zapobiega ruchom w czasie wykonywania procedury. Warto o tych badaniach wiedzieć, bo mogą realnie pomóc we wczesnym wykryciu nieprawidłowości w funkcjonowaniu nerek, uratować zdrowie, a nawet życie.