Jak powinna wyglądać prawidłowa dieta seniora? Co powinny jeść starsze osoby, by było to korzystne dla ich zdrowia? Czy dieta seniora znacząco różni się od zbilansowanej diety osoby dorosłej? Czy warto zmieniać dietę dopiero w podeszłym wieku, jeśli wcześniej cały czas była ona nieprawidłowa? Jakie znaczenie ma codzienna dieta seniora dla jego zdrowia?
Zagadnienie prawidłowego odżywiania się seniorów jest bardzo szerokie, jednak ciągle nie cieszy się dostatecznie dużym zainteresowaniem ze strony starszych osób. Wielu seniorów kultywujących przez lata nieprawidłowe nawyki żywieniowe w ogóle nie widzi potrzeby modyfikowania swojego codziennego jadłospisu. Zmiana sposobu odżywiania jest jednak bardzo wskazana, a nawet konieczna, jeżeli senior cierpi na choroby przewlekłe. Wraz ze zmianą trybu życia po zakończeniu aktywności zawodowej zwykle również konieczne jest zaadaptowanie swojej diety do nowych okoliczności. Zdrowa, właściwie dobrana dieta to także element profilaktyki przeciwchorobowej, dieta może wpłynąć na znacznie opóźnienie wystąpienia choroby lub spowolnić jej rozwój – analogicznie, złe i niezdrowe odżywianie może bardzo niekorzystnie odbić się na zdrowiu. Co szczególnie warto wiedzieć o diecie dla seniora?
Problemy z dbaniem o zdrowie seniora – od hipochondrii po niechęć do leczenia
Zdrowie seniora – seniorzy są grupą niezwykle niejednolitą, jeżeli chodzi o dbanie o swoje zdrowie. Są wśród nich osoby, dla których kilka dni bez wizyty u lekarza to zdecydowanie za długo. Są także tacy, którzy odwiedzają specjalistę rzadko, tylko kiedy dolegliwości stają się już naprawdę dokuczliwe. Są jeszcze seniorzy, którzy uparcie odmawiają wizyty u lekarza tak długo, jak tylko są w stanie wytrzymać bez jego pomocy.
Dość trudno natomiast znaleźć starszą osobę, która do swojego zdrowia podchodzi z ostrożnością i rozwagą, prawidłowo reagując kiedy sytuacja tego wymaga, przestrzegając zaleceń lekarskich i nie wpadając w panikę z powodu błahej dolegliwości. Dlaczego tak się dzieje i gdzie leży problem? Ciekawy jest fakt, że często zupełnie odmienne postawy wynikają z tego samego powodu – obawy o swoje zdrowie. Jak nauczyć się prawidłowo dbać o swoje zdrowie, tak by na bieżąco monitorować stan zdrowia, ale nie wpadać w przesadne obawy? Profilaktyka, badania kontrolne i obserwowanie schorzeń przewlekłych ma kluczowe znaczenie dla zachowania zdrowia w podeszłym wieku, dlatego ważne jest, aby każdy senior potrafił właściwie reagować na pojawienie się dolegliwości, bez przesady ani w jedną, ani w drugą stronę.
Bezsenność u osób starszych
Bezsenność jest problemem, z którym mierzy się bardzo wielu seniorów – niektórzy tylko przez jakiś czas, jeszcze innych męczy stale, a do niektórych powraca po okresach ustąpienia. Dlaczego problemy ze snem są tak powszechne u seniorów? Jakie są przyczyny bezsenności u osób starszych i czy dla każdego są one jednakowe? Jak sobie poradzić z tym problemem i zacząć efektywnie się wysypiać?
Sen jest bardzo ważny nie tylko dla samopoczucia człowieka, ale także dla poprawnego funkcjonowania organizmu oraz dla utrzymania dobrego zdrowia. Nie powinno się lekceważyć nawet niezbyt nasilonych problemów ze snem. Jeżeli będą się długo utrzymywały lub często powtarzały, będą wywoływać rozdrażnienie, obniżenie nastroju i niechęć do aktywności. Z czasem mogą przyczynić się nawet do wystąpienia stanów depresyjnych u starszej osoby. Nie jest prawdą także powtarzany czasami pogląd, że w pewnym wieku niewysypianie się jest już „normalne” i nie da się tego uniknąć. Każdy człowiek, niezależnie od wieku może i powinien się wysypiać, co jest konieczne do codziennej regeneracji i wypoczynku organizmu.
Zdrowy i pełny uśmiech seniora
Seniorzy, którzy mają jeszcze wiele własnych zębów, powinni szczególną uwagę przyłożyć do dbania o nie, by zachować je jak najdłużej. Ci, którzy nie mieli tego szczęścia i ich uśmiech już obecnie jest mocno nadwątlony, powinni dowiedzieć się, jakie są sposoby wypełniania tych ubytków. Uzupełnianie braków w uzębieniu przede wszystkim pozwoli wygodnie i normalnie jeść, prawidłowo i wyraźne mówić, zachować naturalny wygląd, ale także poprawi samopoczucie seniora.
Mnóstwo seniorów boryka się z problemami, jakie przyniosła za sobą utrata zębów. Ubytki w uzębieniu w żadnym wypadku nie są wyłącznie problemem natury estetycznej. Rozwijające się stany zapalne w jamie ustnej mają wpływ na wystąpienie szeregu chorób, w tym nawet chorób serca. Wiele osób w podeszłym wieku ma tak znaczące ubytki w swoim uzębieniu, że wywołuje to nawet problemy z jedzeniem. Dlaczego kwestia nieleczonych i brakujących zębów z jednej strony ma tak olbrzymią skalę, a z drugiej wciąż zbyt mało się o tym mówi, a profilaktyka i leczenie są niewystarczające do zmniejszenia problemu? Właśnie w niedostatecznej edukacji można upatrywać źródła tak szerokiego rozprzestrzenienia problemu, ponieważ właściwa higiena jamy ustnej i dbanie o zęby w dużej mierze wpływa na zachowanie zdrowych zębów na długie lata. Powszechnie znane porzekadło „lepiej zapobiegać niż leczyć” jest stuprocentowo prawdziwe i tak też dzieje się w przypadku zębów.
Jak wybierać suplementy diety dla seniora?
Na rynku dostępnych jest mnóstwo suplementów diety dla seniorów, a oferta takich produktów cały czas się poszerza. Jak w tym gąszczu wybrać wartościowy produkt, który faktycznie przyniesie korzyści dla zdrowia starszej osoby?
Różnego rodzaju preparaty witaminowe stanową także popularny prezent, wręczany starszym osobom na rozmaite okazje. Niestety przy wyborze takiego specyfiku darczyńca rzadko kieruje się składem i właściwościami produktu,. Znacznie częściej znaną marką, chwytliwą reklamą czy atrakcyjnym opakowaniem. Suplementy diety tak jak inne produkty mogą się bardzo różnić od siebie, dlatego warto wybierać je świadomie. Wybór niewłaściwego preparatu może przynieść więcej szkody dla zdrowia seniora niż pożytku. Same starsze osoby chcąc wybrać samodzielnie preparat, który wspomoże ich organizm (np. ochroni wątrobę czy wzmocni serce), powinny koniecznie skonsultować się ze swoim lekarzem. Zwłaszcza jeśli przyjmują leki przy chorobach przewlekłych, konieczna jest opinia specjalisty, czy dany preparat może być przez konkretnego pacjenta bezpiecznie przyjmowany. Mimo, że suplementy dostępne są bez recepty, należy się z nimi obchodzić ostrożnie. Co warto wiedzieć o suplementach diety dla seniorów?
Choroby oczu u osób starszych
Jednym z elementów procesu starzenia jest pogarszanie się wzroku. Z biegiem lat wzrok naturalnie przestaje być sokoli, jednak jego stopniowe pogarszanie się może świadczyć nie o naturalnym procesie, ale o chorobie.
Seniorzy często lekceważą problem, uważając, że przecież skoro się starzeją, to pogorszenie się widzenia jest czymś normalnym i nie wymaga interwencji. Bardzo złą praktyką jest także noszenie od lat tych samych okularów korekcyjnych mimo, że już od dawna nie spełniają one swojej funkcji prawidłowo i nawet w okularach widzenie jest zaburzone. Trzeba koniecznie pamiętać o badaniach kontrolnych, nawet jeśli wydaje się, że od ostatniego badania nic się wyraźnie nie zmieniło. Nawet drobne objawy mogą świadczyć o rozwijającej się chorobie, a niektóre schorzenia przez długi czas mogą występować bezobjawowo – ujawni je tylko badanie lekarskie. Lepiej nie czekać na to, aż wzrok pogorszy się na tyle, że będzie utrudniał normalne funkcjonowanie, lub usunięcie wady będzie wiązało się z zabiegami operacyjnymi. W każdym wieku należy dbać o swój wzrok, nawet wtedy, kiedy jego pogarszanie się jest już procesem nieuniknionym. Dzięki temu jak najdłużej będzie można cieszyć się zdrowymi oczami i dobrym wzrokiem.
Jak utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu?
Częstym problemem zdrowotnym wśród seniorów jest podwyższony poziom cholesterolu. Wiele się o tym mówi, w reklamach produktów spożywczych nie brak odwołań do tego, że dany produkt pomaga obniżyć poziom cholesterolu, prowadzone są nawet kampanie informacyjne dotyczące tego zagadnienia. Wciąż jednak nie wszyscy wiedzą, jakie znaczenie dla zdrowia ma prawidłowy poziom cholesterolu.
Mówi się także o „dobrym” i „złym” cholesterolu – co to oznacza i jaką rolę w organizmie pełnią poszczególne rodzaje cholesterolu? Wiele osób nieświadomie bardzo szkodzi swojemu zdrowiu, nie dbając o prawidłowy poziom cholesterolu. Jego zbyt wysoki poziom jest często wynikiem niewłaściwego odżywiania się, siedzącego trybu życia i nadwagi, w związku z czym wpływa on bezpośrednio na rozwój wielu tzw. chorób cywilizacyjnych. Do grupy schorzeń, których wystąpienie może być konsekwencją wysokiego poziomu cholesterolu, należy zaliczyć choroby układu sercowo-naczyniowego oraz cukrzycę. Długotrwale się utrzymujący wysoki poziom cholesterolu we krwi jest trudny do przywrócenia na poziom mieszczący się w normie, dlatego warto wiedzieć, jak zapobiegać podwyższeniu się cholesterolu.
Jakie znaczenie ma cholesterol dla organizmu człowieka?
Cholesterol jest naturalnie produkowany przez wątrobę i jest niezbędny organizmowi do prawidłowej pracy, a dopiero jego nadmiar jest szkodliwy. Właśnie z tego względu należy unikać dostarczania cholesterolu ze źródeł zewnętrznych do organizmu. Cholesterol HDL jest tą „dobrą” odmianą, która odpowiada za transport nadmiaru „złego” cholesterolu do wątroby. Natomiast ten „zły” cholesterol – LDL, osadza się na ścianach naczyń krwionośnych i w konsekwencji doprowadza do zwężenia ich światła. Cholesterol bierze udział w wytwarzaniu hormonów, jest również potrzeby do syntezy witamin, stanowi także budulec błon komórkowych. Niedobór cholesterolu w organizmie tak samo jak jego nadmiar jest szkodliwy, jednak u zdrowej osoby wątroba doskonale sobie radzi z zaspokojeniem zapotrzebowania organizmu na cholesterol. Nie można więc trwać w przekonaniu, że cholesterol sam w sobie stanowi substancję szkodliwą, ponieważ nie jest to prawda. Dopiero spożywanie w dużych ilościach pokarmów bogatych w cholesterol będzie stanowiło zagrożenie dla zdrowia.
Za nadmierne nagromadzenie się w organizmie cholesterolu LDL odpowiadają różne czynniki, jednak ze względu na częstotliwość występowania prym wśród nich wiedzie niewłaściwa dieta. Błędy żywieniowe najczęściej powodują wzrost poziomu cholesterolu we krwi, a to za sprawą spożywania pokarmów bogatych w tłuszcze nasycone. Należą do nich produkty pochodzenia zwierzęcego, przede wszystkim mięso oraz nabiał. Trzeba się wystrzegać także produktów z dużą zawartością cukru oraz wyprodukowanych z białej mąki.
Nawet niezbyt wielki przyrost masy ciała może już znaleźć odzwierciedlenie w wysokim poziomie cholesterolu LDL. U starszych osób, którym brakuje ruchu i które od lat zmagają się z nadwagą, ryzyko wysokiego cholesterolu jest bardzo duże. Niezależnie od tego, czy do tej pory udało się uniknąć chorób układu krążenia, czy jakieś schorzenie już się rozwinęło, warto dbać o to, by poziom cholesterolu LDL był odpowiednio niski. Zarówno jako działanie profilaktyczne jak i dbanie o zdrowie przy istniejącej już chorobie, bardzo ważne jest odpowiednie odżywianie oraz zdrowy tryb życia.
Jak utrzymać właściwy poziom cholesterolu?
Kluczem do utrzymania cholesterolu na właściwym poziomie jest zdrowe żywienie oraz aktywność ruchowa. Właściwa, dobrze zbilansowana dieta seniora w dużym stopniu eliminuje zagrożenie wysokim cholesterolem. W jadłospisie trzeba koniecznie pamiętać o warzywach, które są doskonałym źródłem błonnika i witamin. Kolejnym niezbędnym elementem są oleje roślinne i oliwa z oliwek, najlepiej spożywane na surowo, jako dodatki do sałatek i surówek. Można także ich używać w tradycyjnej kuchni, do smażenia i pieczenia. W diecie nie można zapomnieć o rybach, które są bardzo bogatym źródłem kwasów omega-3, szczególnie ryby morskie. Kwasy omega-3 stanowią nieodzowną pomoc przy utrzymaniu cholesterolu w normie.
Warto także często sięgać po produkty pełnoziarniste, które obecnie są już łatwo dostępne na sklepowych półkach – nie trzeba ich szukać w sklepach ze zdrową żywnością. Seniorzy, którzy zmagają się z otyłością, będą wymagali bardziej specjalistycznego dopasowania diety, która nie tylko będzie zdrowa i zapobiegnie dalszym problemom, ale także pozwoli zredukować masę ciała. Warto przypomnieć, że proces odchudzania u seniorów bezwzględnie powinien być nadzorowany przez lekarza lub dietetyka.
Ryzyko podwyższonego poziomu cholesterolu
Wart uwagi jest fakt, że z wiekiem nabiera się skłonności do podwyższonego poziomu cholesterolu. Aby w pełni zapobiec wzrostowi poziomu cholesterolu do zbyt wysokich wartości, zdrową dietę należy wspomagać ćwiczeniami fizycznymi. W zależności od stanu zdrowia i kondycji danej osoby, może to być bardziej angażujący sport, ale wystarczą chociażby spacery – ważne, żeby się ruszać. Aktywne spędzanie czasu zdecydowanie poprawia pracę układu sercowo-naczyniowego, wspomaga także metabolizm.
Zupełnie nie jest tak, że osoby z natury szczupłe i cieszące się dobrą przemianą materii nie potrzebują ruchu i mogą bez wyrzutów sumienia spędzać całe dnie w fotelu. Nic nie wzmacnia pracy serca lepiej niż codzienna dawka ruchu. Seniorzy, którzy od lat lub nigdy nie uprawiali sportu, powinni dobrać odpowiedni rodzaj aktywnej rekreacji konsultując tę kwestię ze swoim lekarzem. Dbając o właściwy poziom cholesterolu należy unikać także alkoholu oraz rozstać się z paleniem papierosów. Palenie tytoniu wpływa degenerująco na naczynia krwionośne, a tym samym wpływa na osadzanie się cholesterolu w naczyniach. Utrzymanie właściwego poziomu cholesterolu nie jest trudne, podstawą jednak jest zdrowy tryb życia.