Doskonale wszyscy wiemy jak ważna dla każdego z nas jest komunikacja. Ile razy jako rodzice czy opiekunowie dzieci frustrujemy się gdy one płaczą, a my nie wiemy o co chodzi. A co w przypadku gdy nasi bliscy nie posługują się mową tradycyjną? Gdy aparat mowy nie wykształcił się lub z powodu choroby możliwość posługiwania się mową werbalną została utracona (np. udar mózgu). W takich wypadkach na pomoc przychodzi komunikacja alternatywna i wspomagająca.
Jaka jest różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami komunikacji ?
Pierwsza z nich (alternatywna) ma za zadanie zastąpić komunikację werbalną natomiast w przypadku drugiej (wspomagającej) ma ona te komunikaty wspomóc tak by były łatwiejsze do zrozumienia.
Komunikacja alternatywna i wspomagająca (ACC – Augmentativ and Alternative Communication) obejmuje metody takie jak:
a)System znaków manualnych:
- język migowy,
- Makaton,
- Coghamo,
- fonogesty
b) System znaków graficznych
- piktogramy,
- program MÓWik
c) system znaków przestrzenno-dotykowych
- klocki słowne Premacka
- alfabet Lorma.
Język migowy - system gestów używany najczęściej przez osoby głuchonieme lub ich dzieci. Ważna jest w nim także mimika twarzy i ruchy ciała.
Makaton – program językowy stworzony przez Brytyjczyków. Wykorzystuje gesty i symbole graficzne. Znaki Makatonu nie zastępują mowy, służą do jej prawidłowego kształtowania. Gesty wspomagają słowne porozumiewanie się, znaki graficzne używane są przez osoby nie będące w stanie wykonać gestu.
Coghamo – to system gestów stworzony w Belgii dla osób z niepełnosprawnością ruchową. Nie wymaga precyzyjnych ruchów przez co może być stosowany także przez osoby z między innymi niedowładem kończyn górnych. Skonstruowany został z połączenia języka migowego i Makatonu.
Fonogesty – system polegający na wykonywaniu gestów za pomocą jednej ręki i głośnym mówieniu w tym samym czasie, tak by osoba, z którą rozmawiamy uczyła się czytać z ruchu warg.
Piktogramy – Szwedzki system znakowy, przedstawia pojęcia za pomocą obrazka.
Program MÓWik – urządzenie wraz z oprogramowaniem. Jest to syntezator mowy, który służy do komunikacji za pomocą symboli, które są odczytywane na głos.
Klocki słowne Premacka – najczęściej wykonane z drewna lub plastiku, mają zróżnicowane kształty i fakturę. Stworzone dla osób niewidomych i niedowidzących, tak aby nauczyć się pojedynczych znaków bądź składania zdań.
Alfabet Lorma – system punktów, linii i znaków dotykowych umieszczonych na dłoni. Przeznaczony dla osób głuchoniewidomych.
Dzięki alternatywnym i wspierającym sposobom komunikacji mamy możliwość swobodnej rozmowy z osobami nie posługującymi się mową werbalną. Doborem metody zajmują się specjaliści. Jest on zależny od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Pamiętajmy jednak, iż komunikacja stale się rozwija i powstają coraz to nowe jej metody.